Cornelis Bloemaert († 1593)

De beeldhouwer Cornelis Bloemaert is geboren in Dordrecht (ca. 1525) en is ook bekend als architect en ingenieur, zo schrijft Carel van Manders in zijn Schilderboeck uit 1604.
In augustus 1567 spraken twee Bosschenaren met Cornelis Bloemaert in Gorinchem, waarheen hij was verhuisd. (Daar voelde de standvastige katholiek Cornelis zich meer thuis dan in Dordrecht na de acties van beeldenstormers; op kerstavond 1566 is daar, in Gorkum, zijn zoon Abraham geboren). Het waren de kerkmeester van de Bossche Sint-Janskerk Jan van Lieberghen en de schrijnwerker Jan Schalcken. Ze probeerden Cornelis te contracteren voor herstelwerk in de Sint Jan in ´s-Hertogenbosch. Cornelis stemde toe, bedong een prijs en kwam in het najaar van 1567 gedurende enkele weken naar onze stad. Eerst had hij al een reis hierheen gemaakt tussen 24 augustus en 6 september 1567 vanuit Gorkum en hiervoor tien stuivers ontvangen. Vervolgens krijgt hij wekelijks vanaf 27 september zijn loon uitbetaald door de kerkmeesters, tot 31 oktober. Hij is dan vergezeld van een knecht. Daarna wordt hij niet meer vernoemd in de rekeningen, tot 10 en 14 april 1568, wanneer hij weer twee keer wordt uitbetaald. ´Cornelis Bloemaert, antijxsnijder, op goede rekeninghe van zijnen loen´.
Dat Cornelis als vakman hoog werd aangeslagen bewijst het feit dat hij voor zichzelf een loon van acht stuivers per dag had kunnen bedingen, twee stuivers meer dan de schrijnwerker Schalcken.
In augustus en oktober 1566 had de kerk veel te lijden gehad van de beeldenstormers. Kerkmeester Jan van Lieberghen had zich toen tevergeefs veel inspanning getroost om de beeldenstorm te beëindigen en had daarna de verantwoordelijkheid gekregen voor de herstelwerkzaamheden. De Bossche schrijnwerker Jan Schalcken was al gecontracteerd en die was tot in het voorjaar van 1570 voortdurend met een ploeg van zes tot tien werklieden in de kerk bezig.
In de periode van 1 oktober 1568 tot 30 september 1569 is Cornelis Bloemaert opnieuw in de stad actief geweest, zo is op te maken uit de stadsrekeningen van dat boekjaar. Hij heeft beelden gehouwen of hersteld voor de Sint Janspoort, de Hinthamerpoort en de Sint Antonispoort. De stad rekent af: ´Item , ter ordinantie vanden scepenen, soo syn die beelden gestaen hebbende voor Sint Janspoorte, Hinthamerpoort ende Sint Anthonispoort, by den sectarissen (beeldenstormers) seer ontgansioneert, ende onstucken gesmeten waeren, wederom doen hermaecken by Cornelis Bloemerts, beeltsnyder, ende die handen, voeten ende d´aensichte wederom gestoffeert ende sommige geheel vermaict ende wederom op helpen setten daer aff betaelt , xxvii gl. xv st.´
Hierna is de familie Bloemaert waarschijnlijk naar Utrecht verhuisd. Maar op 23 november 1571 kocht Cornelis het poorterschap van Gorinchem: ´heeft Cornelis Blomaert, steenhouder van Dordrecht, zynen eede als poorter gedaen´. Hij was dus van plan zich voor langere tijd in Gorkum te vestigen. Hij kon nu lid worden van een gilde en zijn beroep uitoefenen. Uit het rekeningenjaar, lopend van 1 mei 1572 tot 1 mei 1573, werden hem o.a. 20 stuivers betaald voor het maken van stenen mallen om kanonskogels in te gieten.
In 1576 was de familie weer in Utrecht, want daar werd Cornelis lid van het zadelaarsgilde (de zadelmakers maakten ook schilden voor de ruiters; het Lukasgilde van de schilders kwam een tijd later voort uit dit zadelaarsgilde) en hier groeide zijn zoon Abraham op. Cornelis werd tegen het eind van zijn leven, in 1591, stadsingenieur van Amsterdam en overleed in 1593 in Utrecht.
Het zou na 1568/1569 tientallen jaren duren voordat de familie Bloemaert, i.c. zijn beroemde zoon Abraham, opnieuw een rol ging spelen in ´s-Hertogenbosch.